Sau tai biến mạch máu não, một trong những biến chứng thường thấy là người bệnh bị rối loạn nuốt. Lúc này cơ hầu họng rơi tình trạng liệt dẫn đến chứng nuốt khó, bệnh nhân dễ bị sặc, rất nguy hiểm. Do đó khi chăm sóc người bị rối loạn nuốt sau tai biến mạch máu não rất cần chú ý đến vấn đề ăn uống của bệnh nhân.
Rối loạn nuốt có thể dẫn đến viêm phổi làm tăng tỷ lệ tử vong lên gấp 3 lần
Viêm phổi là một trong những biến chứng thường thấy ở bệnh nhân tai biến
Các biến chứng phổ biến trong giai đoạn cấp cứu đối với bệnh nhân tai biến mạch máu não thường bao gồm: huyết áp tăng cao, viêm phổi, sốt trên 38°C.
Trong đó viêm phổi có thể làm gia tăng tỷ lệ tử vong lên gấp 3 lần. Viêm phổi ở bệnh nhân tai biến mạch máu não có mối liên quan chặt chẽ với chứng rối loạn nuốt. Lúc này người bệnh sẽ dễ hít phải dị vật dẫn đến tình trạng viêm phổi thậm chí là nghẹt thở.
Ngoài các hậu quả trên thì rối loạn nuốt còn khiến người bệnh bị mất nước, suy dinh dưỡng, thể trạng rất yếu, suy giảm hệ miễn dịch...Vì vậy việc phát hiện tình trạng rối loạn nuốt là điều hết sức quan trọng trong quá trình điều trị.
Thực tế, có đến 65% bệnh nhân sau tai biến bị rối loạn nuốt. Các phương pháp hiện đang được sử dụng để phát hiện rối loạn nuốt bao gồm:
- Chiếu điện quang quay video
- Nội soi ống mềm đánh giá nuốt
- Đánh giá tại giường: phương pháp nhanh, dễ làm với hệ thống cho điểm phân chia rối loạn nuốt thành các mức độ khác nhau.
Bệnh nhân được áp dụng các phương pháp kiểm tra để phát hiện rối loạn nuốt
Các nguyên nhân gây khó nuốt: người bệnh bị tổn thương khu vực miệng và lưỡi, thương tổn cảm giác dây phế vị và trung tâm nuốt. Miệng người bệnh thường khô, mất nước bọt, vô cảm.
Những biểu hiện của chứng nuốt khó: đau trong khi nuốt, bị ợ, thức ăn chảy qua mũi trong khi nuốt, ho hoặc sặc khi nuốt, vừa nuốt vừa thờ khò khè, cảm giác đau ở ngực. Ngay khi thấy bệnh nhân có các biểu hiện này, người nhà cần thông báo bác sỹ để có phương án kịp thời.
Chăm sóc người bị rối loạn nuốt sau tai biến mạch máu não
Với bệnh nhân gặp phải tình trạng nuốt khó thông thường bác sỹ sẽ đặt ống xông và người bệnh được nuôi ăn qua ống xông này. Lúc này, việc chăm sóc bệnh tai biến mạch máu não cần phải tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sỹ.
Nguyên tắc chung trong chế độ ăn uống cho người bị rối loạn nuốt sau tai biến đó là thức ăn cần được xay nhuyễn, dễ nuốt như cháo, súp, sữa. Bệnh nhân cần ăn đều đặn 3 - 4 bữa/ngày với mức tổng calo trung bình một ngày khảng 30kcalo/kg cân nặng.
Thức ăn cho bệnh nhân tai biến cần phải được xay nhuyễn, dễ nuốt
Không nên ăn các gia vị cay nóng, các đồ uống có chứa chất kích thích như rượu, bia, cafe…
Bệnh nhân cần ăn nhạt để giúp thận dễ dàng đào thải và không làm tăng huyết áp. Tránh các đồ ăn sẵn chứa lượng mỡ và muối cao như gà rán, khai tây chiên, xúc xích, thịt hun khói…
Chế độ ăn uống cho người bệnh cần hết sức hợp lý và vừa phải vì nhu cầu năng lượng sẽ thấp hơn so với người bình thường. Cụ thể:
- Chất đạm: nên sử dụng ở mức độ vừa phải, sử dụng nhiều hơn đạm thực vật (các loại đậu, đỗ tương), ăn nhiều các loại cá biển để cung cấp đạm động vật.
- Chất béo: ưu tiên chất béo từ thực vật như vừng, lạc, đậu nành
- Vitamin và khoáng chất: có nhiều trong các loại rau, hoa quả (đặc biệt là chuối, bưởi, cam)
Khi thể trạng người bệnh tiến triển tốt hơn, không phải đặt ống xông thì khi cho người bệnh ăn: nên kê gối sau lưng bệnh nhân, tư thế nửa nằm, nửa ngồi.
Tai biến mạch máu não là căn bệnh vô cùng đáng sợ, xảy ra đột ngột và để lại những di chứng dù ở mức độ nào cũng khiến người bệnh rất khổ tâm vì vậy họ rất cần sự động viên tinh thần và quá trình điều trị phục hồi đỏi hỏi phải thực sự kiên trì, đúng cách. Bên cạnh đó, những người thân trogn gia đình cũng cần học cách chăm sóc người bệnh để biết được những điều nào tốt cho sự phục hồi của người bệnh và những điều nào làm chậm quá trình hồi phục các chức năng của bệnh nhân tai biến mạch máu não.